Aanhaalmomenten lichtmetalen velgen

Heb je vragen op het gebied van velgen en/of banden? Stel ze hier
Gebruikersavatar
monkey
Getting the hang of it
Getting the hang of it
Berichten: 552
Lid geworden op: 21 apr 2012, 16:56
Type Auto: BMW E91 320D '08
Locatie: close to leeuwarden

Roland schreef:Het lijkt mij, dat aanhaalmomenten echt belangrijk zijn indien er bepaalde krachten vrijkomen op die betreffende bout / moer.

De krachten die vrijkomen op een olieplug zullen wel meevallen denk ik 001
als je het hebt over hoe vast iets moet zitten om ook vast te blijven zitten, zoals met velgen dus, heb je volledig gelijk. een olieplug heeft alleen zijn eigen maar omhoog te houden.

maar behalve vast genoeg bestaat er ook nog te vast. dit kan een aantal gevolgen hebben.
bij velgen gaan de gaten stuk al moet je wel lomp draaien voor dat gebeurt.
bij de olieplug draai je het schroefdraad eruit.

even een grof voorbeeldje pakken. uit mijn link te lezen is een M12 bout max ongeveer 120nm kan hebben.
wanneer je olie gebruikt op het schroefdraad komt de waarde te liggen tussen 63 en 93nm
aangezien de aftap bout altijd olie op het schroefdraad heeft staan ga ik uit van een max smering, 63 nm dus.

door de olie zou je dus even veel kracht op het materiaal zetten bij de helft aan aandraai moment.
er is maar 1 ding waar de tabellen geen rekening mee houden, de verbinding bij de olieplug is geen staal in staal. en dat nu juist waar de tabel op gemaakt is.

ofewel, daar waar je het aantal nm misschien wel zou moeten halveren blijft men de boel lekker strak aandraaien. voor de mensen met een moment sleutel is er nog niet heel veel aan de hand, de aangegeven momenten zullen ver beneden het breekpunt liggen. er zijn echter ook mensen die het zonder moment sleutel doen... je draait hem vaak te vast.
het resultaat zal misschien de eerste keer het zelfde zijn. de 2e keer kun je best de boel zo oprekken dat je de 3e keer bij het losdraaien vind dat de bout er opeens wel heel raar uit ziet, dat is dan het schroefdraad wat normaal een deel van je blok is :nou:

het moment is dus voor de bevestiging inderdaad pas belangrijk wanneer er iets aan hangt.
voor het moment (de tijd) dat je het vast zet is het moment (de kracht) echter altijd belangrijk. en dan is het verschil tussen "nat" of droog misschien ook wel belangrijk

bij auto's komt het minder voor maar bij motoren, waar een groter deel van de eigenaren zelf zijn onderhoud doet, gebeurt dit vaak genoeg.
ik zet de mijne dus altijd vast met een moment sleutel en op uit mijn hoofd 18nm, het boek zegt iets van 24. los zit het niet, lekken doet het ook niet dus kennelijk doe ik iets goed.


BMW and KTM
all 3 letter brands are great!
jhis5h
VIP Driver
VIP Driver
Berichten: 1839
Lid geworden op: 06 mar 2014, 17:51
Type Auto: E93 325iA Cabrio
Locatie: Gelderland-zuid

Heerlijk deze technisch - theoretische discussie.
Ik gooi er nog een kwartje bij...

BMW geeft -zoals al genoemd- 25Nm aan voor de olieaftappplug, zonder verdere voorschriften/aanwijzingen.
http://workshop-manuals.com/bmw/3_serie ... __oil_pan/

Opvallend daar weer de waarschuwing om de blauw gemarkeerde aluminium bouten maar 1x te gebruiken (staat ook op een sticker onder de motorkap)
Heeft dat te maken met de eerder aangehaalde plastische vervorming en vlaktedruk specifiek bij aluminium?
Thys
VIP Driver
VIP Driver
Berichten: 16598
Lid geworden op: 15 jan 2011, 11:39
Type Auto: F30 330d
Locatie: Fryslân

Zal te maken hebben met de ontbrekende vermoeiingsgrens van aluminium. Als je een alu bout een aantal keren tot de rekgrens belast, wordt hij steeds zwakker om vervolgens te breken.

Staal wordt ook zwakker, maar heeft op een gegeven moment een waarde bereikt waarna hij niet meer zwakker wordt.
"He who shall be last, shall be sideways and smiling" - JC
FonsOnline
Being a part of it
Being a part of it
Berichten: 168
Lid geworden op: 24 mar 2013, 18:47
Type Auto: BMW E91 318i 2010
Locatie: Vlaanderen

jhis5h schreef:
BMW geeft -zoals al genoemd- 25Nm aan voor de olieaftappplug, zonder verdere voorschriften/aanwijzingen.
http://workshop-manuals.com/bmw/3_serie ... __oil_pan/
Bij BMW zullen ze wel weten dat op deze positie steeds wat olie aanwezig is op de schroefdraad.
Het koppel zal hierop afgestemd zijn.

Ter info:
Deze bout is altijd in combinatie met een koperen ring.
Koper is zacht en vervormt een beetje bij het aandraaien.
Dit zorgt voor een goede afdichting. Maar deze koperen ring moet je daarom ook steeds vernieuwen en niet hergebruiken.
Want de 2e maal zou hij niet genoeg meer kunnen vervormen om mooi af te dichten.
Laatst gewijzigd door FonsOnline op 07 jul 2014, 21:09, 1 keer totaal gewijzigd.
Ich brauche eine Leistungssteigerung!
FonsOnline
Being a part of it
Being a part of it
Berichten: 168
Lid geworden op: 24 mar 2013, 18:47
Type Auto: BMW E91 318i 2010
Locatie: Vlaanderen

Thys schreef:Zal te maken hebben met de ontbrekende vermoeiingsgrens van aluminium. Als je een alu bout een aantal keren tot de rekgrens belast, wordt hij steeds zwakker om vervolgens te breken.

Staal wordt ook zwakker, maar heeft op een gegeven moment een waarde bereikt waarna hij niet meer zwakker wordt.
Ja, blijkbaar worden deze bouten soms aangespannen tot in het "plastische" gebied.
Dan zijn ze permanent een beetje langer en dunner geworden.

Deze bouten hergebruiken en een tweede maal aandraaien kan ze dan overbelasten want bij aanvang zijn ze reeds langer en dunner.
En wegens de "koudvervorming" die opgetreden is bij het eerste gebruik, is hun "elastisch" gebied ingekort en wordt de plastische grens nu sneller bereikt en overschreden...

Of iets in die aard... :mrgreen:
Ich brauche eine Leistungssteigerung!
Thys
VIP Driver
VIP Driver
Berichten: 16598
Lid geworden op: 15 jan 2011, 11:39
Type Auto: F30 330d
Locatie: Fryslân

Hoeft niet in het plastische gebied te zijn. Als ze meerdere malen tot de max van het elastische gebied (de rekgrens dus) worden opgespannen, zullen ze na een aantal kerel breken. Als je ze zo strak draait dat de bout blijvend vervormd, ben je de boel gewoon aan 't vernielen. :mrgreen:
"He who shall be last, shall be sideways and smiling" - JC
Gebruikersavatar
monkey
Getting the hang of it
Getting the hang of it
Berichten: 552
Lid geworden op: 21 apr 2012, 16:56
Type Auto: BMW E91 320D '08
Locatie: close to leeuwarden

FonsOnline schreef:
jhis5h schreef:
BMW geeft -zoals al genoemd- 25Nm aan voor de olieaftappplug, zonder verdere voorschriften/aanwijzingen.
http://workshop-manuals.com/bmw/3_serie ... __oil_pan/
Bij BMW zullen ze wel weten dat op deze positie steeds wat olie aanwezig is op de schroefdraad.
Het koppel zal hierop afgestemd zijn.

Ter info:
Deze bout is altijd in combinatie met een koperen ring.
Koper is zacht en vervormt een beetje bij het aandraaien.
Dit zorgt voor een goede afdichting. Maar deze koperen ring moet je daarom ook steeds vernieuwen en niet hergebruiken.
Want de 2e maal zou hij niet genoeg meer kunnen vervormen om mooi af te dichten.
over bmw kan ik het niet zeggen, ik heb nooit een service manual gelezen.
maar ervan uit gaan dat de fabrikant het wel goed heeft weergegeven vind ik nogal uhm, naïef.

ik heb al eens vaker voorbeelden aangehaald maar, de olie plug van motoren, de bout welke het filter op zijn plek houd (waar van toepassing), allen moeten ze droog volgens de werkplaats handboeken maar geen enkele kan tijdens normaal service werk droog gemaakt worden.
de moeren van het achterste kettingwiel van een bepaald model motor hoeven niet met iets speciaals vast gezet te worden, enkel op moment. helaas trillen ze dan los en nemen happen uit de brug. loctite werkt gelukkig voldoende :)



als de bout moet vervangen worden omdat deze van allu is, wat moet je dan doen met het carter?
BMW and KTM
all 3 letter brands are great!
FonsOnline
Being a part of it
Being a part of it
Berichten: 168
Lid geworden op: 24 mar 2013, 18:47
Type Auto: BMW E91 318i 2010
Locatie: Vlaanderen

monkey schreef:
als de bout moet vervangen worden omdat deze van allu is, wat moet je dan doen met het carter?
Bedoel je de bouten waarmee het carterdeksel vastgezet is?

'k Weet niet of deze van Alu zijn. 't Zou me sterk verwonderen.
(Alu bouten zijn eigenlijk uitzonderingen)

Wat ik wel weet is dat de bouten voor het carterdeksel bijlange niet zo sterk belast zijn als cilinderkopbouten.
Ze moeten het carter gewoon hard genoeg tegen de dichting trekken. Het carter staat ook niet op overdruk. Eerder onderdruk om blow-by gassen af te voeren. (carter-ventilatie)
Ich brauche eine Leistungssteigerung!
Gebruikersavatar
monkey
Getting the hang of it
Getting the hang of it
Berichten: 552
Lid geworden op: 21 apr 2012, 16:56
Type Auto: BMW E91 320D '08
Locatie: close to leeuwarden

FonsOnline schreef:
monkey schreef:
als de bout moet vervangen worden omdat deze van allu is, wat moet je dan doen met het carter?
Bedoel je de bouten waarmee het carterdeksel vastgezet is?

'k Weet niet of deze van Alu zijn. 't Zou me sterk verwonderen.
(Alu bouten zijn eigenlijk uitzonderingen)

Wat ik wel weet is dat de bouten voor het carterdeksel bijlange niet zo sterk belast zijn als cilinderkopbouten.
Ze moeten het carter gewoon hard genoeg tegen de dichting trekken. Het carter staat ook niet op overdruk. Eerder onderdruk om blow-by gassen af te voeren. (carter-ventilatie)
sorry, ik ben niet helemaal duidelijk. las het even terug en idd...

wat ik bedoel, wanneer de allu bout vervangen moet worden omdat deze van allu is en dus opgerekt word door het aandraaien, hoe zit dit dan voor het carter? dat is ten slotte ook van allu gemaakt toch?
met carter bedoel ik het deel waar de olieplug ingedraaid word.
wat is immers het verschil tussen die 2?
beide keren schroefdraad gemaakt van allu en beide keren word de kracht over evenveel materiaal verspreid.

dat een carter deksel bout niet zo zwaar belast word ben ik uiteraard helemaal met je eens, het hoeft alleen maar tegen elkaar aan inderdaad :)
BMW and KTM
all 3 letter brands are great!
FonsOnline
Being a part of it
Being a part of it
Berichten: 168
Lid geworden op: 24 mar 2013, 18:47
Type Auto: BMW E91 318i 2010
Locatie: Vlaanderen

Het materiaal waaruit bout en moer (binnenschroefdraad) gemaakt zijn is 1 ding.

Maar vele andere factoren spelen mee om te weten hoe sterk iets belast wordt.

Zo is naast het materiaal en aandraaikoppel ook van belang:

- nominale diameter v/d schroefdraad (M10; M12; ...)
- spoed (grof/fijn) bv. M10x1 of M10x1.5
- ingeschroefde draadlengte
- steellengte van de bout (bv. rekbout zoals bij cilinderkopbouten)
- oppervlakte onder de boutkop. (met of zonder sluitring) (ivm de locale vlaktedruk)
- type belasting (constant, schokbelasting,...)
- invloed van uitzettingsverschillen tijdens gebruik
- de fysieke geometrie van de onderdelen die aangeschroefd worden (vervorming, relaxatie,...)
- ...

Bij een inschatting van de optredende belasting moet dit dus allemaal bekeken worden.
Maar dit kan wel degelijk berekend worden.

Algemeen kan je wel stellen dat als de draadwindingen zelf gestript worden, dit eerder zal gebeuren bij binnendraad. Buitendraad is nl. over het algemeen gerold en niet gesneden, wat sterker is. (= smeden)
En bouten zijn in het algemeen ook uit staal.

Binnendraad kan staal, alu, gietijzer of iets anders zijn.
Binnendraad kan trouwens ook gerold zijn ipv gesneden met draadsnijtap (met roltap)
Of zelfs een draadinsert uit staal ingeperst in een alu behuizing.

Je kan het één dus onmogelijk met het ander vergelijken zonder al deze zaken ook te bekijken. :roll:
Ich brauche eine Leistungssteigerung!
Gebruikersavatar
monkey
Getting the hang of it
Getting the hang of it
Berichten: 552
Lid geworden op: 21 apr 2012, 16:56
Type Auto: BMW E91 320D '08
Locatie: close to leeuwarden

FonsOnline schreef:Het materiaal waaruit bout en moer (binnenschroefdraad) gemaakt zijn is 1 ding.

Maar vele andere factoren spelen mee om te weten hoe sterk iets belast wordt.

Zo is naast het materiaal en aandraaikoppel ook van belang:

- nominale diameter v/d schroefdraad (M10; M12; ...)
- spoed (grof/fijn) bv. M10x1 of M10x1.5
- ingeschroefde draadlengte
- steellengte van de bout (bv. rekbout zoals bij cilinderkopbouten)
- oppervlakte onder de boutkop. (met of zonder sluitring) (ivm de locale vlaktedruk)
- type belasting (constant, schokbelasting,...)
- invloed van uitzettingsverschillen tijdens gebruik
- de fysieke geometrie van de onderdelen die aangeschroefd worden (vervorming, relaxatie,...)
- ...

Bij een inschatting van de optredende belasting moet dit dus allemaal bekeken worden.
Maar dit kan wel degelijk berekend worden.

Algemeen kan je wel stellen dat als de draadwindingen zelf gestript worden, dit eerder zal gebeuren bij binnendraad. Buitendraad is nl. over het algemeen gerold en niet gesneden, wat sterker is. (= smeden)
En bouten zijn in het algemeen ook uit staal.

Binnendraad kan staal, alu, gietijzer of iets anders zijn.
Binnendraad kan trouwens ook gerold zijn ipv gesneden met draadsnijtap (met roltap)
Of zelfs een draadinsert uit staal ingeperst in een alu behuizing.

Je kan het één dus onmogelijk met het ander vergelijken zonder al deze zaken ook te bekijken. :roll:
in dit geval gaat het om een (kennelijk) allu bout in een allu carter. dat het een en ander te berekenen is geloof ik graag. mij ging het in eerste instantie om het aanhouden van het aanhaal moment en het droog versus nat verhaal.

wel interessant trouwens dat het draad van het carter er dus eerder uit zal gaan dan dat van de bout. of lees ik je tekst verkeerd?
BMW and KTM
all 3 letter brands are great!
FonsOnline
Being a part of it
Being a part of it
Berichten: 168
Lid geworden op: 24 mar 2013, 18:47
Type Auto: BMW E91 318i 2010
Locatie: Vlaanderen

monkey schreef: wel interessant trouwens dat het draad van het carter er dus eerder uit zal gaan dan dat van de bout. of lees ik je tekst verkeerd?
Nee, je leest het goed.
Algemeen gezien is binnendraad zwakker dan buitendraad.
Ich brauche eine Leistungssteigerung!
Gebruikersavatar
Dutch79
Moderator
Moderator
Berichten: 13925
Lid geworden op: 17 jan 2011, 23:37
Type Auto: E90 330i en E91 335i
Locatie: Capelle aan den IJssel

Joop schreef: Over het algemeen geldt in het kort voor de bouten:
M12 x 1.25 bouten: 120Nm
M14 x 1.25 bouten: 140Nm (nieuwere types)
Bouten hebben toch spoed 1.5 en geen 1.25!?https://www.autotechnica.nl/catalog/4103102/toebehoren
Zie de E9X Showroom voor m'n E90 330i :Mpower:-Sport.
Zie de E9X Showroom voor m'n E91 335i
Gebruikersavatar
Joop
Moderator
Moderator
Berichten: 15843
Lid geworden op: 02 jan 2009, 23:51
Type Auto: G21 330i Touring HE M-sport

Voor de M12 bout wel ja.

Staat een foutje in mijn reactie. Het moet zijn M12x1,50 en M14x1,25...
Afbeelding Afbeelding

"Well we have a straight six at the front, a manual gearbox in the middle, and drive goes to the back. That is page one, chapter one of the petrolsexual handbook." / "Page two is of course a LSD mounted between the rear axle" JC
Gebruikersavatar
Dutch79
Moderator
Moderator
Berichten: 13925
Lid geworden op: 17 jan 2011, 23:37
Type Auto: E90 330i en E91 335i
Locatie: Capelle aan den IJssel

OK, top! Zit er tenminste nog iemand op te letten hier 008
Ps: staat in de startpost. Beter ff aanpassen daar dan. Thanks :ja:
Laatst gewijzigd door Dutch79 op 19 apr 2015, 23:17, 1 keer totaal gewijzigd.
Zie de E9X Showroom voor m'n E90 330i :Mpower:-Sport.
Zie de E9X Showroom voor m'n E91 335i
Plaats reactie

Terug naar “E9x: Velgen/Banden”